Semûd, Sâlih ve Hicr (5). Kamu'ya Ait Dişi Deve

 

“إِيَّاكِ أعْنِي وَأسْمَعِي يَا جَارَة” (مثل قديم).

“Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla” (Türk Atasözü).

***

 

“وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ” (27:48).

Yorumlar;

“تِسْعَةُ رَهْطٍ” REHT, ona kadar olan çeteye denir. TİS'ATÜ RAHT, zâhiren “dokuz çete” demek ise de müfessirîn çoğu bunu dokuz kişilik bir çete diye tefsir etmişlerdir (Elmalılı).

Yahut “dokuz kabile”; çünkü yukarıdaki anlam örgüsü içinde raht terimi her iki anlama da yorulabilir. Ayette sözü geçen “şehir”, öyle anlaşılıyor ki, kuzey Hicaz'daki el-Hicr olarak bilinen bölgedir (karş. 7. sure, 56 ve 59. notlar). Sebe Melike'sinin inanmaya eğilim gösterdiğini, inandığını dile getiren önceki kıssanın tersine, Semûd kavminin (54 ve 58. ayetler) ve Lût toplumunun kıssaları, doğru yola girmeleri için yapılan çağrının, güçlü ve mağrur, yahut tersine, zayıf ama anlamsız, amaçsız tutkulara tutsak olan insanlarda ya da toplumlarda uyandırdığı husumete, düşmanlığa dikkat çekmektedir (Esed).

“ثُمَّ إِنَّهُ سُبْحَانَهُ قَالَ: وَكانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَالْأَقْرَبُ أَنْ يَكُونَ الْمُرَادُ تِسْعَةَ جَمْعٍ إِذِ الظَّاهِرُ مِنَ الرَّهْطِ الْجَمَاعَةُ لَا الْوَاحِدُ، ثُمَّ يُحْتَمَلُ أَنَّهُمْ كَانُوا قَبَائِلَ، ويحتمل أنهم دخلوا تحت  الْعَدَدِ لِاخْتِلَافِ صِفَتِهِمْ وَأَحْوَالِهِمْ لَا لِاخْتِلَافِ السَّبَبِ” Sonra gerçekten o Yüce olan o  “Şehirde dokuz çete vardı ki, bunlar şehirde fesat çıkarıyorlardı...” buyurmuştur. En yakın olan bu ifade dokuz grubun kastedilmiş olmasıdır. Çünkü “raht” kelimesinin zahiriyle tek kişi değil, bir cemaat kastedilir. Bunların, dokuz kabile olması muhtemel olduğu gibi, sebebin farklı olmasından değil de, sıfatlarının ve hallerinin farklılığından ötürü, onların bu belli sayıda olmuş olmaları da muhtemeldir (Razî).

     Yani, “kabilelerden seçilmiş ve arkalarında çeteleri bulunan dokuz ileri gelen kimse.” (Mevdudi).

     “{وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ} الرهط: ما دون العشرة من الرجال” (Cüz 2, s.462, ابن السائب الكلبي, كتاب الأصنام)

     “فلذلك قيل: {تِسْعَةُ رَهْطٍ} والمراد به تسعة رجل، وليس المراد به: رهط تسعة، على أن يجمع الرهط فيبلغوا خمسين أو قدره.

قال ابن عباس: كانوا تسعة من أشرافهم، وهم غواة قوم صالح” (Cüz 17, s.260, الواحدي, التَّفْسِيرُ البَسِيْط).

Dokuzlu tim/takım/çete;

“وَأَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعَثَهُ مَعَ تِسْعَةِ رَهْطٍ” (Kurtubî, 2:217 tefsiri).

“وذلك أن النبيّ صلّى الله عليه وسلم بعث عبد الله بن جحش مع تسعة رهط” (Cüz 1, s.142, السمرقَنْدي, بحر العلوم).

“{وَإِذْ صَرَفْنَآ إِلَيْكَ نَفَراً} وجهنا إِلَيْك جمَاعَة {مِّنَ الْجِنّ} وهم تِسْعَة رَهْط” (Cüz 1, s.426, الفيروزآبادي, تنوير المقباس من تفسير ابن عباس).

Buradaki gönderme Muhammed(a)’ın düşmanlarınadır: dokuz baş düşman;

1. Ebu Leheb (ö. 2/ 624) ise, kendisi Mekke’deyken Bedir yenilgisini duyunca ölmüştü. Ötekilerin adları şöyleydi:

2. Ebû Cehil (ö. 2/ 624), 

3. Ukbe b. Ebû Muayt (ö. 2/624),

4. Nadr b. Hâris (ö. 2/624),

5. Utbe b. Rebîa (ö. 2/624),

6. Ûbey b. Halef (ö. 2/625)  Hicret öncesinde Dârünnedve’de alınan Muhammed’i öldürme kararının ardından geceleyin onun evini kuşatanlar arasında Übey de bulunuyordu,

7. Velid b. Mugîre (ö. 1/622) Hastalanıp ölüyor,

8. Âs b. Vêil (ö. 1/622),

9. Umeyye b. Halef (ö. 2/624).

Bu aynı Nûh’un ağzından iniş bağlamında Arapların Tanrılarını dile getirmek gibidir;

“وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ اٰلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا” (71:23).

Bknz

https://ridvancelikoz.blogspot.com/2021/07/nuh-ve-buyuk-su-baskn-7c-nuh-halknn.html

https://ridvancelikoz.blogspot.com/2021/08/nuh-ve-buyuk-su-baskn-7d-nuh-halknn.html

https://ridvancelikoz.blogspot.com/2021/08/nuh-ve-buyuk-su-baskn-7e-nuh-halknn.html

https://ridvancelikoz.blogspot.com/2021/08/nuh-ve-buyuk-su-baskn-7f-nuh-halknn.html

Kıssa ilk muhatablarına, bulundukları durumla geçmişin birleşimini hissettirmek için anlatılmış olmalıdır. Mekke’deki “Dokuzlu Çete” Sâlih halkının “eşqiyalarıyla” özdeşleştirilmiştir.

Kamuya ait Dişi Deve

 

 

“نَاقَةُ اللّٰهِ” (7:73, 11:64, 91:13) “Allah’ın Dişi Devesi”

“اَرْضِ اللّٰهِ” (7:73, 11:64) “Allah’ın yeri”

“مَسَاجِدَ اللّٰهِ” (9:18), “Allah’ın Mescidleri”,

Bir şeyin Allah’a ait olması, herhangi bir kişinin üzerinde mülkiyet iddia etmediği yere, şeye ait kullanımlardır.

“قَالَ هٰذِه۪ نَاقَةٌ لَهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَعْلُومٍۚ” (26:155).

Kamu’ya ait Dişi Deve, Kamuya ait arazide otlayacaktır. “Dokuzlu Çete”nin denenmesi bu “ayet/simge/belirti” üzerinden olacaktır. Aynı Mekke’li dokuzlu çetenin kamuya ait olanları paylaştığı, “Beyt”te mülkiyet iddia ettiği gibi. Yine “Dokuzlu çete”, Mekke’de Muhammed Nebî’ye suikast girişimi gibi planlar yapıp, Dişi Deve’yi de “verimsiz, üretimsiz,” kılmak istemektedirler.

Dertleri “Dişi Deve”nin, Su içme hakkını engelleyip, Suyu kendi aralarında paylaşma isteğidir.

Bu anlatı “saçı bitmemiş yetim” hakkına el uzatanların, kamu malını kendi çıkarları için kullananların ve zimmetine geçirenlerin, kamuya ait servetin yağmalanması anlatısıdır.

Elbette belli bir grubun, “Dokuzlu Çete” örneğinde olduğu gibi kurumların içlerine yerleşmiş çıkar gruplarının.

Çöküş, kriz kaçınılmazdır.