Semûd, Sâlih ve Hicr (4). Dedan ve Harrat Ûveyrid

 

Sâlih’in yaşadığı yer olarak belirlemeye çalıştığımız yer, Lihyanilerin (مملكة لحيان) MÖ.7. yüzyıl’dan Nebati devleti tarafından ilhak edildilinceye kadar (MÖ. 24) yaşadıkları bir bölgedir. (مملكة دادان) Dadān veya Dêdân olaraktan adlandırılır. Sebetik “𐩵𐩵𐩬”dır. İbranca “דְּדָן‎, (Dəḏān)”dır. Güney Arabistandan geldikleri düşünülmektedir. Dêdân, erken evrelerinde "kuzey Arabistan'daki en önemli kervan merkezlerinden biri" idi.

Tevrât’ta Dedan’a işaret edilir;

“Kûş'un oğulları: Seva, Havila, Savta, Raama, Savteka. Raama'nın oğulları: Şeva, Dedan” (Tevrât, Yaradılış: 10:7).

 

Lihyan'a yapılan en eski referans, Sebeli bir tüccarın yolculuğunu kaydeden M.Ö altıncı yüzyılın ilk yarısına tarihlenen erken Sebe yazıtından gelir. Ticaret için Kıbrıs'a gitmek niyetindeydi ve yolda “Dedan”, "Yahuda şehirleri" ve “Gazze”den geçti.

https://www.academia.edu/14360605/Rohmer_J_and_Charloux_G_2015_From_Li%E1%B8%A5y%C4%81n_to_the_Nabataeans_Dating_the_End_of_the_Iron_Age_in_Northwestern_Arabia_

Tevrât’ta Bu ticaret Kervan olayını doğrular gibidir;

“Arabistan'la ilgili bildiri: Arabistan çalılıklarında geceleyeceksiniz, Ey Dedan kervanları” (Tevrât, Yeşaya: 21:13).

Dâdân krallığının merkezinde “معبد محلب الناقة” “dişi deve sütü sağım tapınağı” adıyla anılan bir yer vardır. Bu ad halk tarafından verilmiş olmalıdır. Yine yerleşimler kaya/kayaçlara oyulmuştur.

Dâdân (Lihyan)’dan önce “مملكة قيدار” bölgede “qidâr krallığı” vardır.

 “حرة عويرض” veya “حرة بركانية”  “حرة” lav/sıcaklık anlamına gelen bir kelime, konumuzla ilgisi volkanik kraterlere sahip, lav akıntılarının açık görüldüğü bir bölge “Harrat Ûveyrid”. Medain Sâlihtedir.

‘Uwayrid Volcano Field Feather Like Humped Shaped Vent Line Close to Ma’dan Saleh and Al Ula

Al Bint Nabatean Tombs At Mai’dan Saleh Next to Harrat Al Uwayrid

https://insidesaudi.com/the-tourists-guide-to-the-10-amazing-volcanoes-in-saudi-arabia/

Uwayrid'deki bilinen son patlama muhtemelen MS 640'taydı.

“فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ” (7:78).

“الرَّجْفَةُ” tirteme, sarsıntı anlamına gelen bir kelime, bilinen bir sarsıntı, titreme.

“الجَاثِمُ” yere yapışma anlamına gelen bir kelime

“الصَّاعِقَةُ” yıldırım anlamına geldiği gibi “bayılma” anlamına da gelen kelime, sarsıntıdan baygınlıktaki gibi yere yığılma, çökme anlamında olabilir. Metinden bunu zorlanmadan çıkarabiliriz.

Bütün bunları, sarsıntılı volkanik bir lav püskürtmesinin canlandırılmasının anlatılması olarak anlamak mümkündür.