(يَغُوثَ)
İbn Kelbi Yêgus’u Curaş halkı (Kuzey Yemen), Mezhic
Kabilesiyle (Yemen) birlikte anar.
(𐩺𐩶𐩻)
يغوث: YEGŪS, Yaghūth
Mâlik bin Eşter Mezhiclidir.
“مالك بن الحارث الأشتر”
Yemen asıllı (الجنسية اليمن) Mezhic kabilesine
mensuptur.
Tam adı:
“مالك بن الحارث بن عبد يغوث بن
مسلمة بن ربيعة بن الحارث بن جذيمة بن سعد بن مالك بن النخع من مذحج”
Burada “عبد يغوث”
künyesi, Mezhic (مذحج) ve Yemenli olması
ilgi çekicidir.
Arthur Jeffery’de aynı düşüncededir
Kelimenin “yardım etmek” anlamındaki
gavs kökünden türediği, kendisinden yardım istendiği için putun bu adla
anıldığı, “yağmur yağdırmak” anlamındaki gays köküyle de bağlantı kurularak
“yağmur yağdıran” mânası da verildiği (İbn Düreyd, s. 96, 153; Yâkūt, V, 439)
ve menşeinin Güney Arabistan olduğu ifade edilmektedir (Jeffrey,
s. 291-292). Ancak kelimenin aslının İbrânîce’den veya ona yakın bir dilden
yahut Tevrat’ta adı geçen ve Edomiler’in atası olan Yeuş’tan geldiği de
söylenmektedir (Mustafavî, XIV, 257; Elmalılı, VIII, 355; Smith, s. 43, 226).
Kur’ân-ı Kerîm’de “yegūs” kelimesi
Nûh kavminin taptığı putlar arasında zikredilir ve Nûh kavminden inkârcıların,
“Sakın ilâhlarınızı, hele Ved, Süvâ‘, Yegūs, Yeûk ve Nesr’i asla terketmeyin”
dedikleri belirtilir (Nûh 71/23).
Yegūs’un aslan şeklinde tasvir
edildiği nakledilmektedir (Zemahşerî, VI, 218; Smith, s. 43,
226; ERE, I, 663). Yegūs ismi Tevrat’ta (Tekvîn, 36/5, 14), ayrıca on iki
İsrâil kabilesinin soy kütüğünde (I. Tarihler, 7/10; 8/39) ve Semûd
yazıtlarında (Fahd, s. 192; Smith, s. 43) geçmekte, Yegūs ile Hintliler’in
Vüyasa’sı arasındaki benzerliğe dikkat çekilmektedir (bk. NESR). Câhiliye
döneminde erkek isimleri arasında Abdüyeğūs adına Mezhic, Kureyş, Tağlib ve
Hevâzin kabilelerinde rastlanmakta, bu da adı geçen kabilelerde Yegūs’a
tapınıldığını göstermektedir (Cevâd Ali, VI, 262).” (T.D.V.İslam Ansiklopedisi, YEGŪS,
Ömer Faruk Harman, cilt: 43, sayfa:
388-389.)
https://www.persee.fr/docAsPDF/crai_0065-0536_2014_num_158_3_94960.pdf
http://www.mbtda.com/anbyaa/no7/idols/yaghooth.php
Aslan şeklinde betimlenen Yegūs’un Adam, Kadın ile bir
bağlantısı olabilir mi?
Veya Aslan veya Aslan başı ile ilgili gökte bir izdüşümü
olabilir mi?
Kahraman(Perseus) Takım Yılzıdızının “
حامل رأس الغول /
Hâmil
re’s el-gûl” olarak anılması belki bize yardımcı olabilir. “رأس الغول” “Gûl başı” veya “Şeytan Başı” olarak
çevrilebilir.
Medusa ve aslanlar
Medusa'nın Başı ve onu kesen kılıç
Perseus(Kahraman)’un elindedir. Yunan sanatında sıkça görülen bir motif olan Yunan Medusa başı, büyü, şeytan çıkarma ve kehanette
kullanılan pişmiş topraktan yapılmış eski Mezopotamya iblislerinin başlarıyla
pratik olarak aynıdır.
Medusa’nın “el-Gûl” şeklinde adlandırıldığını
söylemiştik. Ne/kim dir bu “el-Gûl”?
“الغول”
Sözlükte, “bir kimseyi bilemeyeceği yönden ansızın yakalamak, helâk etmek”
anlamına gelen gavl kökünden türemiş bir isim olup “insanı
şaşkınlıkla yakalayıp helâk eden şey” demektir (çoğulu ağvâl ve gīlân)
Câhiliye Arapları’nın folklorundan söz eden kaynakların
tasvirlerine göre gūl her renge ve şekle girebilen, ıssız çöllerde insanı
şaşırtıp öldüren çirkin görünümlü bir yaratıktır. Geceleyin yalnız dolaşan
insanlara değişik biçimlerde görünür ve onları aldatıp yok eder. Sadece
ayakları değişmez ve eşek toynağına benzeyen ayaklarından tanınır. Kılıçla
vurulan ilk darbede ölür, ikinci bir darbe vurulursa yeniden canlanır. Câhiliye
inanışına göre gūllerin aslı, göklerden gizlice haber almaya çalışan veya
insanlara güzel kadınlar şeklinde görünen, onlarla evlenen cinlere (sil‘ât)
dayanmaktadır. Bu tür cinleri parlak bir ışık (şihâb) kovalar ve neticede bir
kısmı yanıp ölür, bir kısmı da denize ve karaya düşer. Denize düşenler timsah,
karaya düşenler de gūl olur…
…Eski
Arap ve İran masallarına konu teşkil eden gūl efsanesi Anadolu-Türk folkloruna
cadı, umacı, dev anası, gulyabani, karakoncolos gibi adlarla geçmiş, Batı
folklorunda da “ne insan ne hayvan olan, kadavra ve çocuk yiyerek beslenen”
niteliklerle yer almıştır. (T.D.V.İslam Ansiklopedisi, GŪL, İLYAS ÇELEBİ, cilt: 14, sayfa: 177) .
Gorgon Medusa "Lamaştu" ile benzerdir. "Esas mesele Gorgon'un yüzüyle benzerliği değildir; Gorgon'un yüzü aslanın hatlarından bir şeyler taşır, ama dişi aslan paylaşılan özelliklerden sadece biridir ve Gorgon her zaman cepheden, Lamaştu ise profilden resmedilir" (Yunan Kültüründe Yakındoğu Etkileri, Walter Burkert, İtaki, 2017/115).
Lamaştu Mezopotamya mitolojisinde Anu'nun kızıdır.
Yeni doğan çocuklara, doğacaklara, anne adaylarına, hamile kadınlara musallat olan bir kadındır. Benzer özellikler Gorgon Medusa'da da görünür, Gûl, Gulyabani vb. isimlerle anılır.
Adam, Kadın, Adam’ın kestiği Gûl’un
başı sanki bizi bilinen bir söylenceye götürüyor gibi…
Adların yerdeki izdüşümlerini Güney’de bulmamız ve Gökte iz düşümü olması…
Biraz daha belirginleştirmeye çalışalım devamında
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder