EMEŞ (YAZ) ile ENTEN (KIŞ) Tartışması
En.lil Çiftçi Tanrıyı Seçer
Kış
𒂗𒋼𒂗
http://oracc.museum.upenn.edu/epsd2/o0027097
(Enten
يينتين)
الشتاء
Yaz
𒂍𒈨𒌍
http://oracc.museum.upenn.edu/epsd2/cbd/sux/o0026926.html
(Emeš
ييميش)
الصيف
é-me-eš: summer ('houses' + 'are' + 'many').
Bu mit, kutsal kitaptaki Habil - Kabil öyküsünün
günümüze ulaşmış en yakın Sümer karşılığıdır, buna karşın cinayetle değil,
uzlaşma ile sonuçlanır. Üç binden fazla dizeden oluşan mitin yalnızca yarısına
yakını tamamlanmıştır, sayısız kırık nedeniyle metnin anlamını kavramak çoğu
yerde güçtür. Şiirin içeriği şimdilik şöyle açıklanabilir;
Hava tanrısı En.lil, her tür ağaç ve bitkiyi
filizlendirmeyi ve ülkeye bolluk ve refahı getirmeyi aklına koyar. Bu amaçla
iki kültürel varlık olan Emeş ve Enten kardeşleri yaratır ve her birine özel
görevler verir. Metin bu noktada fena halde hasar gördüğünden, bu görevlerin
kesin niteliklerini çıkarmak olanaksızdır. Aşağıdaki kısa bölüm en azından
genel yönelimleri konusunda bir fikir verebilir;
“Enten dişi koyunlara kuzular, dişi keçilere
oğlaklar doğurttu,
İnek ve buzağıyı, kaymağı ve sütü bollaştırdı,
Ovada yaban keçisini, koyunu ve eşeği sevindirdi,
Gökyüzünün kuşlarına engin yeryüzünde yuva
kurdurdu,
Denizin balıklarına, bataklıklara yumurtalarını
koydurdu,
Hurma bahçelerinde ve bağlarda balı ve şarabı bolattı,
Yetiştikleri her yerde ağaçlara meyve verdirtti,
Karıklar ...,
Tahıl ve üzümleri çoğalttı,
İyi huylu bakire Aşnan gibi (tahıl tanrıçası)
gürbüzlerini sağladı,
Emeş ağaçları ve tarlaları var etti, ahırları ve
ağılları genişletti,
Çiftliklerde ürünleri çoğalttı,
.... toprağı kapladı,
Evlere bol ürün girmesini, ambarlara tepeleme
yığılmasını sağladı.”
Ama esas görevlerinin niteliği neyse iki kardeşin
arasında şiddetli bir kavga çıkar. Tartışmalar yaşanır ve sonunda Emeş,
Enten'in tanrıların çiftçisi olma iddiasına meydan okur. Böylece En.lil'in
önünde durumlarını ifade ettikleri Nippur'a giderler. Enten, En.lil'e şöyle
yakınır;
Ey En.lil baba, bana bilgi verdin, bol su
getirdim,
Çiftlik üstüne çiftlik koydum, ambarları tepeleme
doldurdum,
İyi huylu bakire, Aşnan gibi, gürbüzleşmelerini
sağladım;
Şimdi ...., küstah, tarlalardan bi'haber olan
Emeş,
Benim baş kudretime, baş kuvvetime el uzatıyor;
Kralın sarayında..."
Kurnazlıkla, En.lil'in lütfunu kazanmak için
dalkavukça cümlelerle söze girişen Emeş'in kavgaya ilişkin söyledikleri
kısadır, ancak henüz anlaşılmamıştır. Bundan sonra:
"Bütün ülkelere yaşam veren sular, Enten'den
sorulur,
Tanrıların çiftçisi olarak, her şeyi o üretir,
Emeş, oğlum, kendini kardeşin Enten'le nasıl bir
tutarsın?"
En.lil'in derin anlamlı, yüce sözleri,
Verilen karar değişmez, karşı çıkmak kimin
haddine!
Emeş, Enten'in önünde diz çöktü,
Evine ... şarap, hurma getirdi,
Emeş, Enten'e altın, gümüş ve lacivert taşı
armağan etti,
Kardeşlik ve dostlukla, neşeyle içki saçtılar,
Birlikte akıllıca ve iyi davranmayı
karşılaştırdılar.
Emeş ile Enten arasındaki kavgada,
Tanrıların sadık çiftçisi Enten, Emeş'den üstün
olduğunu kanıtlar,
.... Ey En.lil baba, şükürler olsun sana! “
(Sümer Mitolojisi, Samuel Noah Kramer, Çeviren: Hamide Koyukan,
Kabalcı, Birinci Basım 1999, s.98-100).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder