İsrâîl adı (1)

 

İsrâîl adı

“إسرائيل” adı Qur’ân’da iki yerde geçer;

“كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِبَنٖى اِسْرَایٖٔلَ اِلَّا مَا حَرَّمَ اِسْرَایٖٔلُ عَلٰى نَفْسِهٖ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرٰيةُ قُلْ فَاْتُوا بِالتَّوْرٰيةِ فَاتْلُوهَا اِنْ كُنْتُمْ صَادِقٖينَ” (3:93).

“اُولٰئِكَ الَّذٖينَ اَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيّٖنَ مِنْ ذُرِّيَّةِ اٰدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِنْ ذُرِّيَّةِ اِبْرٰهٖيمَ وَاِسْرَایٖٔلَ وَمِمَّنْ هَدَيْنَا وَاجْتَبَيْنَا اِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُ الرَّحْمٰنِ خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِيًّا” (19:58).

İsrâîl’in Ya’qûb olduğu konusunda Ehl-i Kitâb hem fikirdir. Tevrât’ta göre ad şöyle verilmiştir;

“Adam, “Bırak beni, gün ağarıyor” dedi. Yakup (יעקב), “Beni kutsamadıkça seni bırakmam” diye yanıtladı (26). Adam, “Adın ne?” diye sordu. “Yakup (יעקב).” (27). Adam, “Artık sana Yakup (יעקב) değil, İsrail (ישׂראל) denecek” dedi, “Çünkü Tanrı'yla, insanlarla güreşip yendin.” (28).” (Tevrât, yardılış: 32:26-28).

“Sana Yakup (יעקב) diyorlar, ama bundan böyle adın Yakup (יעקב) değil, İsrail (ישׂראל) olacak" diyerek onun adını İsrail (ישׂראל) koydu. ” (Tevrât, yardılış: 35:10).

“وَقَالَ لَهُ اللهُ: «اسْمُكَ يَعْقُوبُ. لا يُدْعَى اسْمُكَ فِيمَا بَعْدُ يَعْقُوبَ بَلْ يَكُونُ اسْمُكَ اسْرَائِيلَ». فَدَعَا اسْمَهُ اسْرَائِيلَ” (ASVD).

    “Yakup Beer-Şeva'dan ayrıldı. Oğulları Yakup'u (יעקב) götürmek üzere firavunun (פרעה/Par'oh) gönderdiği arabalara onu, kendi çocuklarıyla karılarını bindirdiler.” (Tevrât, Yardılış: 46:5).

    “İsrail'in Mısır'a giden oğullarının (בני־ישׂראל) adları şunlardır: Yakup'un ilk oğlu Ruben  (בכר יעקב ראובן). ” (Tevrât, Yardılış: 46:8).

“بَنٖى اِسْرَایٖٔلَ”Qur’ân’a göre de Ya’qûb’un oğulları, İsrâil oğullarıdır (2:40).

Bu yazıda İsrâîl adının izini süreceğiz;

Ad ilk olarak Merneptah Steli'nde geçer;

 

(Merneptah Stela (Cairo Museum)

Merneptah Steli—Merneptah Zafer Steli—eski Mısır Firavunu Merneptah'ın (hükümdarlık: MÖ 1213 ila 1203) bir yazıtıdır. İsrail Dikilitaşı, Merneptah Zafer Dikilitaşı şeklinde de adlandırılmıştır. Dikilitaş, 1896'da, Flinders Petrie tarafından, Merneptah'ın Teb'deki ölüler tapınağının birinci avlusunda bulunmuştur.

Merneptah, II. Ramses'in oğluydu. Mısır, Deniz Halkları ile koalisyon halindeki Libyalılar tarafından batıdan saldırıya uğradı. Merneptah, güney Filistin'de sefer yapmanın yanı sıra bu işgali başarıyla püskürttü. Stel, MÖ 1207'de Libyalılara karşı girişilen askeri seferi ve sonunda İsrail adında bir grup insanın yok edileceği Kenan seferini anlatır.

                                                                               (Merneptah)

27 satırın çevirisi şöyledir (Resimler pekiştirmek için, An Egyptian Hieroglyphic Dictionary’den);

 

 «Kenan tüm gamıyla esirdir.

Aşkelon fethedildi,

Aşkelon fethedildi; (Ashkelon veya Ashqelon) İbranca: אַשְׁקְלוֹן, Yunanca: Ἀσκάλων , Arapça: عسقلان, bir kıyı kentidir.

“Mısır'ın doğusundaki Şihor Irmağı'ndan, kuzeyde Ekron sınırlarına kadar uzanan bölge Kenanlılar'a ait sayılırdı.- Gazze, Aşdot, Aşkelon, Gat ve Ekron adlı beş Filist beyliği ve Avlılar'ın toprakları; ” (Tevrât, Yeşu: 13:3).

 

Gezer kuşatıldı,

Gezer kuşatıldı; (Gezer, veya Tel Gezer) İbranca: גֶּזֶר‎, Arapça:تل الجزر ‎     “Bu arada Gezer Kralı Horam Lakiş'e yardıma geldi. Yeşu onu ve ordusunu yenilgiye uğrattı; kimseyi sağ bırakmaksızın hepsini öldürdü.”  (Tevrât, Yeşu: 10:33).

Yano'am yok edildi; (Yeri Tartışmalıdır)

"İsrail çöp serdi; tohumları bundan sonra yok.",

Merneptah Steli, hiyerogliflerle oyulmuş yedi metrelik bir levhadır. Aynı zamanda "İsrail Steli" olarak da adlandırılır ve üzerinde Mısır firavunu, Kenan'daki Libyalıları ve halkları fethetmesiyle övünür. Yenilgiye uğrattığı şehirler listesinde, İsraillilerden “Çöpleşip tohumsuzlaşmak” olarak bahsedilmiştir, bu yenilmiş uluslar için kullanılan kalıplaşmış bir deyimdir. Buğday depolarının yok edildiği, ertesi yıl kıtlık çekileceği, dolayısıyla [düşman] ordularının Mısır'a karşı bir tehdit oluşturmayacağı anlamına gelmektedir.

"İsrail çöp serdi; tohumları bundan sonra yok."

Fethettiği şehirlerle İsrail arasındaki tek fark, onları şehir olarak değil, "halk" olarak adlandırmasıdır.

Stel üzerinde Aşkelon, Gezer ve Yanoam'a şehrin belirleyicisi işaretler konumuştur.

İsrail'in yanı sıra yenilen halklar olan Aşkelon, Gezer ve Yanoam için yabancıları simgeleyen "değnek"(resim) ve ülkeyi simgeleyen "üç tepeli dağ" hiyeroglifi kullanılmıştır yani bu üç ulus birer şehir devletiydi; İsrail için ise yabancıları simgeleyen "değnek"in yanında halkı simgeleyen üç çubuk üzerinde bir erkek ve bir kadın hiyeroglifi kullanılmıştır. Bu simgeler topluluğu Mısırlılar tarafından bir devlete bağlı olmayan göçebe kavimler için kullanılır, bu da, İsrail'in zamanında bir devlete bağlı olmayan yarı göçebe veya kırsal kesim halkı olduğunu göstermektedir.