Medyen ve Leyke (3) "Kara, Karanlık Günler"

 

Eyke-Leyke veya ‘Aynûna, Qidâr Krallığı “مملكة قيدار” (MÖ 800-300), Lihyan “لحيان” (MÖ. 600-100)‎, Nebatî Krallığı “المملكة النبطية” (MÖ.400 MS.106) altındadır.

Tevrât’ta hem Nebatîlere hem Qidârlılara işaret edilir;

“Doğum sırasına göre İsmail'in oğullarının adları şunlardır: İlk oğlu Nevayot (נבית/نَبَايُوتُ). Sonra Kedar (קדר/قِيدَارُ), Adbeel, Mivsam” (Tevrât, Yaradılış: 25:13).

Medyen Mûsâ, Yitro, Şu'ayb:

1. Bir Mısırlıyı öldürdükten sonra, Musa Mısır'dan kaçtı ve Midyan (מדין)'a gitti (Çıkış 2: 14-15).

2. Musa, kızlarını bir kuyuda kurtardıktan sonra Midyan rahibi Reuel (רעואל) ile birlikte yaşamaya başladı (Exodus 2: 16-22).

3. “Musa kayınbabası Yitro'nun yanına döndü. Ona, "İzin ver, Mısır'daki soydaşlarımın yanına döneyim" dedi, "Bakayım, hâlâ yaşıyorlar mı?" Yitro, "Esenlikle git" diye karşılık verdi. “ (Tevrât, Çıkış: 4:18).

Yitro mu? Reuel mi?

Reuel (el/Tanrı'nın arkadaş) anlamındadır. Yitro’nun adı başka bir bağlamda Hobab “חֹבָב” "sevgili" anlamındadır. Yitro “יתרו” "onun bolluğu" anlamına gelmektedir.

 

“Musa, kayınbabası Midyanlı (המדיני) Reuel oğlu Hovav'a, (לחבב בן־רעואל) “RAB'bin, “Size vereceğim dediği yere gidiyoruz” dedi, “Bizimle gel, sana iyi davranırız. Çünkü RAB İsrail'e iyilik edeceğine söz verdi.” ” (Tevrât, Çölde Sayım: 10:29).

“Sonra kızlar babaları Reuel'in (אל־רעואל אביהן) yanına döndüler. Reuel, "Nasıl oldu da bugün böyle tez geldiniz?" diye sordu. ” (Tevrât, Çıkış: 2:18).

“Musa Reuel (רעואל)'in yanında kalmayı kabul etti. Reuel de kızı Sippora'yı onunla evlendirdi. ”  (Tevrât, Çıkış: 2:21).

“Babalar Reuel – Bir açıklamaya göre Reuel, kızların büyükbabası, Yitro’nun babasıdır (krş. Bamidbar 10:29; Targum Yonatan; Raşbam; İbn Ezra; Radak, şeraŞim, Hatan k.b.). Pasukta “babaları” denmesinin sebebi, çocukların büyükbabalarına da “baba” diye hitap etmesinin normal oluşudur (Sifri). Bu genel bir kullanımdır ve “ataları” şeklinde anlaşılabilir. Diğer yandan Reuel’in bizzat Yitro olduðunu söyleyenler de vardır (bkz. 3:1; Mehilta; 18:1, Raşi o.a.; Josephus Flavius 2:12:1; Bamidbar 10:29, Sifri o.a.). Mehilta’ya göre bu, Yitro’nun 7 isminden biridir (bkz. 4:18, Raşi o.a.). Reuel ismi Bereşit 36:4’te de başka bir kişinin ismi olarak geçmektedir”

Ayrıca Yitro’dan Kenli olarakta bahsedilir:

“Kenliler'den Hever, Musa'nın kayınbiraderi (חתן) Hovav'ın (חבב) torunlarından, yani Kenliler'den ayrılmış, çadırını Kedeş yakınında Saanannim'deki meşe ağacının yanına kurmuştu.” (Tevrât, Hakimler: 4:11).

 

Medyen Kâhini Yitro ile Şu’ayb arasında bir ilişki kurulmuştur. Mûsâ’nın kayın pederi Yitro Şuâyb’dır denmiştir. Tevrât’ta bunu işaret eden bir şey yoktur.

Şu’ayb (شعيب) isminin “şa‘b (شعب)” (boy, halk, bölme, kesme, dağılma, ayrılma) çoğulu “شعوب”tır, “شُعُوبًا وَقَبَائِلَ” (49:13) “qabileler” kelimesiyle birlikte geçmektedir. “شعبة”(dal, bölüm) “ثَلٰثِ شُعَبٍ” (77:13) de aynı köktendir veya “şi‘b (شعب)” (vadi, dağ yolu, yol yarık, dar yol, su yolu) çoğulu “شعاب”dir. kelimesinin küçültme şekli  olduğuna dair görüşler bulunmaktadır.

İbranca “מִדְיָן” Midyan “çekişme” anlamına gelen bir kelimedir. 

Eyke-Leyke’lilerin yok oluşu şöyle anlatılır;

“فَكَذَّبُوهُ فَاَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ اِنَّهُ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظٖيمٍ” (26:189).

“فَاَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَاَصْبَحُوا فٖى دَارِهِمْ جَاثِمٖينَ” (7:91).

 

“Gölgelik günü” ve “Sarsıntı” bir volkan püskürmesine işaret ediyor olabilir. Bölge buna uygundur;

 

https://archive.aramcoworld.com/issue/200602/volcanic.arabia.htm

 

 

Bu çöküşe veya yıkılışa giden neden Kur’an’a göre “Ekonomik”tir;

“فَاَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمٖيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ اَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِى الْاَرْضِ بَعْدَ اِصْلَاحِهَا ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنٖينَ” (7:85).

“وَيَا قَوْمِ اَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمٖيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ اَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِى الْاَرْضِ مُفْسِدٖينَ” (11:85).

Ölçek, Ölçü ve İktisadi Paylaşımda bozukluk, Ucuza kapma Pahalıya satma, sahte finansal raporlar, hileli seçimler, rüşvet, zorbalık, Fiyat ve Para hareketlerinden spekülasyon, “Rantçılar” ve “Rant ekonomisi”nin sürdürülebilir bir yönü yoktur.

Kur’an’a göre ve iktisad kurallarına göre, bunlar belli bir sınıfın toplumu götürdüğü çöküşün işaretleridir.

Kur'an'daki yapılanlara karşı verilen "karşılığı" mecazi olarak anlarsak, "Kara Günler"in nedeni, İktisadi ve Siyasi yozlaşma ve çürümedir.