TEMİRKAPIG (13).

 TEMİRKAPIG 13.

ADİL Ve MERHAMETLİ KRAL 

“وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَاذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا (86) قَالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُكْرًا (87) وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا (88)”

Kûrûş’un Lidya Seferi nedeniyle Sardis’e kadar geldiğini daha önce belirtmiştik.

Perslerin Kroisos'u yenilgiye uğratması Lydia'nın bağımsızlığının ve hanedanlığının sonu demekti, fakat Sardes kuzeybatıdaki en önemli Akhamenid eyaletinin başkenti oldu, Lydia kültürüyle dilinin gelişimi de sürdü. Sardes, ilerleyen yüzyıllarda da antik dünyanın en büyük kentlerinden biri olarak kaldı (Amelie Kuhrt, Eskiçağ’da Yakındoğu Yaklaşık M.Ö. 3000-330 C.II, (Çeviren: Dilek Şendil). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009/256).

Gerek Heredot, gerek Diodorus ve gerekse xenophon Kûrûş’un Lidya Halkına kötü davranmadığını belirtirler. Anlatılanlar doğru ise Kûrûş, Lidya Kralı Kroisos’un hayatını bağışladığı gibi onu yanına danışman olarak alır.

“Kroisos'un yazgısıyla ilgili kanılar çelişkilidir; Herodotos'a göre Pers kralının sarayında değer verilip saygı gören bir danışman olmuştu.” (Amelie Kuhrt, Eskiçağ’da Yakındoğu Yaklaşık M.Ö. 3000-330 C.II, (Çeviren: Dilek Şendil). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009/369).

“Herodotos’un anlatısına göre, Kyros’un Lidya’nın isyanına karşılık bir baba gibi çocuklarının kusurlarını affedip onları eğitmesi daha evvel Lidya’nın babası gibi olan Kroisos’un öğüdü ile mümkün olur…”

“Kyros da zaten “baba”dır. Böylece Lidyalılar için Kroisos’un öğüdünü dinleyerek onlara bir baba gibi davranıp onları yola getirir”

“Bu yüzden Kyros bu adamların erdemli olmaları için önce kendisi erdemli olur sonra da bunlara örnek olur. Kyros’un adamları Kyros’u örnek alarak iyi adamlar olurlar.” (AISKHYLOS, HERODOTOS VE KSENOPHON’DA PERSLER, Doktora Tezi
Esra YALAZI, Ankara-2019)

“Kroisos uzun zaman Büyük Kyros’un yanında saygın bir şekilde yaşamıştır. Öyle ki, Büyük Kyros Massagetlere karşı seferden dönene kadar imparatorluğun idaresini oğluna bırakmış ve oğlunu Kroisos’a iyi davranması konusunda öğütlemiştir. Ekbatana’ya doğru içi rahat şekilde yoluna devam eden Büyük Kyros, Ionialılarla mücadele etmeleri için birkaç generalini Lydia’da bırakmayı uygun görmüştür” (Persler Anadolu’da: Büyük Kyros’un Lydia Seferi ve Sonuçları, Eray Karaketir, Uluslararası Tarih Araştırmaları dergisi, Haziran, 2018/2/1).

“Perslere esir düşen Lidya kralı Kroisos, Kaldelileri durdurması yönünde II. Kyros’a
tavsiyeler vermiştir “Cyrus, Kroisos'un önerdiği gibi yapmayı kabul etti.” (7.5.14)

https://www.iranchamber.com/history/xenophon/cyropaedia_xenophon_book7.php

Tarihsel anlatılar Kûrûş’un Lidya Seferindeki tavrı, Kehf Sûresi 85-88 arasında Zu’l-Qarneyn’nin tavrına oldukça benzemektedir.

“Gerek çivi yazılı belgelerden gerekse Antikçağ yazarlarının eserlerinden
edindiğimiz bilgilere göre II. Kyros, Yeni Babil Krallığı’nı ele geçirirken büyük bir
direnişle karşılaşmamıştır. Bunun en önde gelen sebebi Babil halkının Nabonidus’un
idari ve dini uygulamalarından memnun olmamaları neticesinde II. Kyros’u bir
kurtarıcı olarak görmeleridir. Perslerin daha önce ele geçirdikleri yerlerde
uyguladıkları hoşgörülü ve adil yönetim, Babil halkının Perslerin egemenliği altında
yaşama konusundaki düşüncelerini olumlu yönde etkilemiş olabilir.” ((Pers Kralı ıı. Kyros Hayatı, Şahsiyeti ve Siyasi Faaliyetleri, Eray Karaketir, Yüksek Lisans Tezi,Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler enstitüsü Tarih Anabilimdalı, Konya/2015/71).)