GOLYAT’ı (Câlût) Kim öldürdü?
Jair-Oregim oğlu Beytüllahimli Elhanan mı?
Golyat'ın ölümünü Elhanan yerine Davut'a atfetmek tutarsızlığa yol açar.
Metinler:
“Filist ordugahından Gatlı Golyat adında usta bir dövüşçü ortaya çıktı. Boyu altı arşın bir karıştı.” (Tevrât, 1. Samuel: 17:4).
“İsrailliler'le Filistliler arasında Gov'da bir savaş daha çıktı. Beytlehemli Yareoregim'in oğlu Elhanan, Gatlı Golyat'ı öldürdü. Golyat'ın mızrağının sapı dokumacı tezgahının sırığı gibiydi.” (Tevrât, 2. Samuel: 21:19).
“İsrailliler'le Filistliler arasında çıkan bir başka savaşta Yair oğlu Elhanan, Gatlı Golyat'ın “kardeşi Lahmi'yi” öldürdü. Golyat'ın mızrağının sapı dokumacı tezgahının sırığı gibiydi.” (Tevrât, 1.Tarihler: 20:5).
“Böylece Davut Filistli Golyat'ı sapan ve taşla yendi. Elinde kılıç olmaksızın onu yere serdi (50). Sonra koşup üzerine çıktı. Golyat'ın kılıcını tutup kınından çektiği gibi onu öldürdü ve başını kesti (51). Kahraman Golyat'ın öldüğünü gören Filistliler kaçtılar (52)” (Tevrât, 1. Samuel: 17:50-52).
Soruna Çözüm Önerileri:
M.Ö. 4. yüzyıl Tarihler Kitabı bu sorunu "Yair oğlu Elhanan'ın Gititli Golyat'ın kardeşi Lahmi'yi nasıl öldürdüğünü" (1. Tarihler 20:5) anlatarak ve Lahmi adını "Beytlehemli" sözcüğünün son kısmından oluşturarak çözmüştür.
İbranice kutsal yazıların Aramice'ye çevirisi olan Targum Jonathan, Elhanan'ı Davut'la özdeşleştirmiştir, çünkü her ikisi de Beytlehem'dendir (Targum Jonathan 2 Samuel 21:19), ancak bu, Elhanan'ın Davut'un takipçilerinden biri olarak listelenmesi ve cinayetlerin farklı yerlerde gerçekleşmesi nedeniyle başka bir sorun yaratmaktadır.
Kral James Versiyonu 2 Samuel 21:19'u 1 Tarihler 20:5'le uyumlu hale getirirken, Elhanan'ın Golyat'ın kardeşini öldürdüğü şeklinde anlaşılması için kardeşinin sözcüklerini (küçük yazıyla, sonraki baskılarda italik yazıyla değiştirilmiştir) eklemiştir: "Gob'da Filistliler'le yine bir savaş oldu; Beytlehemli Jaare-oregim oğlu Elhanan, mızrağı dokumacı kirişine benzeyen Gititli Golyat'ın kardeşini öldürdü.
Yeni Uluslararası Versiyon ve Yeni İngilizce Çeviri gibi diğer Evanjelik çeviriler de 2 Samuel 21.19'u değiştirmede Kral James Versiyonu'nu takip etmiş, ikincisi metnin aktarım sırasında bozulduğuna dair özür dileyici bir argüman sunmuştur.
Bazı yorumcular Elhanan tarafından öldürülen Golyat'ın Davut tarafından öldürülen Golyat'tan farklı olduğuna inanırlar. Golyat'ın, Vaftizci Yahya'nın İlyas olarak adlandırılmasına benzer şekilde Lahmi için bir lakap olduğunu savunurlar. Ya da Lahmi'nin Golyat'ı gerçek Golyat'ın ölümünden sonra ikinci bir isim olarak benimsediğini iddia etmektedirler.
ELHANAN (İbranice אֶלְחָנָן; "Tanrı merhamet eder"), Kutsal Kitap'ta iki karakterin adı: (1) Beyt-Lehemli Dodo'nun oğlu ve Davut'un "güçlü adamlarından" biri, 30 savaşçı listesinde *Asahel'den sonra anılır (II Sam. 23:24; I Tarihler 11:26); (2) Beytlehemli Jaare-Oregim'in oğlu, "Davut'un hizmetkârlarından" biri. II Samuel 21:19'a göre Elhanan *Golyat'ı öldürürken, I Tarihler 20:5'e göre (burada Yair'in oğlu olarak anılır) Golyat'ın kardeşi Lahmi'yi öldürdü. İlk ayet I Samuel 17'deki *David ve Golyat öyküsüyle çelişir. Bu çelişkiyi çözmek için ortaya atılan çeşitli öneriler arasında B. Mazar'ın önerisi, Jaare oğlu Elhanan'ın (יערי) İşay oğlu Davut'la (ישי) özdeşleştirilmesidir. Elhanan Davut'un tahta çıkmadan önceki gerçek adıydı, Jaare ise Yesse'nin bozulmuş halidir (bkz. *David). Bazı araştırmacılar, II Samuel kaynağındaki İbranice ʾ et Golyat, yani "Golyat" sözcüklerinin, iki anlatım arasındaki çelişkiyi örtmek için I Tarihler'de ʾ aḥi Golyat, yani "Golyat'ın kardeşi" olarak değiştirildiğine inanmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder