Yahyâ’nın Öyküsü (8). "Onun adı Yaşayacak".

 

“İsa'nın gelişinden önce Yahya (ιωαννου/Iohanne), bütün İsrail halkını, tövbe edip vaftiz olmaya çağırdı.” (İncîl, İşler: 13:24).

“Şöyle ki, Yahya (ιωαννης/Iohannes) suyla vaftiz etti, ama sizler birkaç güne kadar Kutsal Ruh'la vaftiz edileceksiniz.” (İncîl, İşler: 1:5).

“Apollos Korint'teyken Pavlus, iç bölgelerden geçerek Efes'e geldi. Orada bazı öğrencileri bularak onlara, “İman ettiğiniz zaman Kutsal Ruh'u aldınız mı?” diye sordu. “Kutsal Ruh'un varlığından haberimiz yok ki!” dediler (1-2). “Öyleyse neye dayanarak vaftiz oldunuz?” diye sordu. “Yahya (ιωαννου)'nın öğretisine dayanarak vaftiz olduk” dediler (3). Pavlus, “Yahya (ιωαννης)'nın yaptığı vaftiz, tövbeyle ilgili bir vaftizdi” dedi. “Halka, kendisinden sonra gelecek Olan'a, yani İsa'ya inanmalarını söyledi.”  (4). Onlar bunu duyunca, Rab İsa'nın adıyla vaftiz oldular (5). Pavlus ellerini onların üzerine koyunca Kutsal Ruh üzerlerine indi ve bilmedikleri dillerle konuşup peygamberlik etmeye başladılar (6). Aşağı yukarı on iki kişiydiler (7). Havraya giren Pavlus cesaretle konuşmaya başladı. Üç ay boyunca oradakilerle tartışıp durdu, onları Tanrı'nın Egemenliği konusunda ikna etmeye çalıştı (8). Ne var ki, bazıları sert bir tutum takınıp ikna olmamakta direndiler ve İsa'nın yolunu halkın önünde kötülemeye başladılar. Bunun üzerine Pavlus onlardan ayrıldı. Öğrencilerini de alıp götürdü ve Tiranus'un dershanesinde her gün tartışmalarını sürdürdü (9). Bu durum iki yıl sürdü. Sonunda Yahudi olsun Grek olsun, Asya İli'nde yaşayan herkes Rab'bin sözünü işitti (10).” (İncîl, Elçilerin İşleri: 19:1-10).    

Yahyâ adı:

İbranca “יוחנן” yohanan (HNT),

Suryanca: “ܝܽܘܚܰܢܳܢ” yūḥannān (Peşhitta),

Yunanca: “Ιωάννης” (Textus Receptus),

Latinca: “Ioannis”, “Iohannis” (Vulgate),

Kopt: “ⲓⲱⲁⲛⲛⲏⲥ”

Arabça: “يُوخَنَان” veya “يُوحَنَّا” (ASVD),

İngilizce: John,

Habeş: “መጥምቁ”

Qur’an’ı Kerîm’de “يَحْيَى”

Ad Tevrât’ta “יוּחַנָן/YOHāNāN” şeklinde geçmektedir.

Adın İbranca “ח-נ-נ”da türediği söylenmiştir (حَنُون, ح ن ن‎), (ܚ-ܢ-ܢ‎ ḥ-n-n).

“יהוה‎ (YHVH) + חנון‎ (Hanon)” birleşimidir. 

İlginç bir şekilde Meryem Sûresinde;

“يَايَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا (12) وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا (13)” 

 “حَنَانًا” vurgusu vardır, aynı şekilde Matta’ya göre İncîl’de de benzer “dil oyunu” vardır;

“Gidin de, 'Ben kurban değil, merhamet (ܚܢܳܢܳܐ) isterim' sözünün anlamını öğrenin. Çünkü ben doğru kişileri değil, günahkârları çağırmaya geldim (13). Bu arada Yûhannân (ܕ݁ܝܽܘܚܰܢܳܢ)'nın öğrencileri gelip İsa'ya, "Neden biz ve Ferisiler oruç tutuyoruz da senin öğrencilerin tutmuyor?" diye sordular. ” (İncîl, Matta’ya Göre: 9:13,14).

Son olarak adı konusunu nasıl yorumladığımızla bitirelim;

“يَازَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا ”

 “Ey Zekeriyya!  “Gerçekten müjdeliyoruz sana bir genç oğul”  O’nun adı  “Yaşar/Yaşayacak”,  vermedik  önceden ona bir adaş ” (19:7). 

O'nun adı hep "Yaşayacak"!

Yahyâ’nın Öyküsü (7). Yahyâ'nın öldürülmesine giden yol ve kutsal yasa

 

   

Yahya(a)’ın hayatı İncîl’de: Müjde ve Doğumu: Luka’ya Göre: 1:1-25, 1:57,66, Hizmeti, işleri: Luka’ya Göre: 3:1-19, Matta’ya Göre: 3:1-12, Markos’a Göre: 1:1-8, Yuhanna’ya Göre: 1:19-28, İsa(a) vaftizi: Luka’ya Göre: 3:21,22, Matta’ya Göre: 3:13-17, Markos’a Göre: 1:9-11, Elçilerin İşleri: 7:18-35, 7:26-28, Matta’ya Göre: 11:2-19, Çilesi: Luka’ya Göre: 3:19-20

“Bütün bunlar Şeria Irmağı'nın ötesinde bulunan Beytanya'da, Yahya'nın vaftiz ettiği yerde oldu. (Yuhanna’ya Göre İncîl: 1:28).

“Tekrar Şeria Irmağı'nın karşı yakasına, Yahya'nın başlangıçta vaftiz ettiği yere gitti ve orada kaldı (Yuhanna’ya Göre İncîl: 10:40).

“Yahya da Salim yakınındaki Aynon'da vaftiz ediyordu. Çünkü orada bol su vardı. İnsanlar gelip vaftiz oluyorlardı.” (Yuhanna’ya Göre İncîl: 3:23).

Şeria Nehri ya da Ürdün Nehri veyâ Erden Nehri, Yardena (Ürdün), Mandenlerce (Sâbiîler) her vaftiz suyunun adı olmuştur. Bu İncîl’deki konumla aynıdır. Tam olarak yeri bilinmese de İncîl ve Sâbiî metinlerine göre Yahyâ’nın olası vaftiz ettiği konum şu şekilde olabilir;

 

Yahyâ’nın vaftiz ettiği bölge Hirodes Antipas’ın yönettiği bölgedir.

“Sezar Tiberius'un egemenliğinin on beşinci yılıydı. Yahudiye'de Pontius Pilatus valilik yapıyordu. Celile'yi Hirodes, İtureya ve Trahonitis bölgesini (τετραρχουντος) Hirodes'in kardeşi Filipus, Avilini'yi Lisanias yönetiyordu. ” (Luka’ya Göre İncîl: 3:1).

“O günlerde İsa'yla ilgili haberleri duyan bölge tetrarkı (τετραρχης) Hirodes, adamlarına, "Bu, Vaftizci Yahya'dır" dedi. "Ölümden dirildi. Olağanüstü güçlerin onda etkin olmasının nedeni budur.” (Matta’ya Göre İncîl: 14:1).

Paralarda görüldüğü gibi Luka ve Matta “Tetrarşi”ye vurgu yapar. Markos Hirodes’i “Kral Hirodes” (βασιλευς ηρωδης) olarak betimler doğrusu “kral değil”, “tetrark” olduğudur.

 

HPWΔΟΥ TETPAXOY

Paralarda yer alan Celile denizi'nin batı kıyılarında yer alan Tiberya kenti, Tiberius'un onuruna Hirodes Antipas tarafından isimlendirilmiştir.

 

Tiberya (Yunanca: Τιβεριάς İbranca: טבריה; Tverya; Arapça: طبرية; Ṭaberiyye, İngilizce: Tiberias), Şehir MS 20 yılında Herod Antipas tarafından kurulmuştur. Onun başkentidir.

 

 

Yahyâ’nın öldürülmesinin İncîl ve Josephus’a göre nedeni:

“Kutsal Yasa ve peygamberlerin devri Yahya'nın zamanına dek sürdü. O zamandan bu yana Tanrı'nın Egemenliği müjdeleniyor ve herkes oraya zorla girmeye çalışıyor” (Luka’ya Göre İncîl: 16:16).

Yahyâ, Herod Antipas’ı Nebat kralı IV. Aretas'ın kızı olan ilk karısını, kardeşi Hirodes I. Filip'in karısı Herodiya ile evlenmek için boşadığı için alenen eleştiriyordu (Mt 14 :1-5; Josephus Antik Eserler 18.5. 1).

Josephus bu olaya şöyle değinir;

“But Herodias, their sister, was married to Herod [Philip], the son of Herod the Great, who was born of Mariamne, the daughter of Simon the high priest, who had a daughter, Salome; after whose birth Herodias took upon her to confound the laws of our country, and divorced herself from her husband while he was alive, and was married to Herod [Antipas], her husband's brother by the father's side, he was tetrarch of Galilee; but her daughter Salome was married to Philip, the son of Herod, and tetrarch of Trachonitis; and as he died childless, Aristobulus, the son of Herod, the brother of Agrippa, married her;  ”

Yahyâ’nın Hirodes’in evliliğine Kutsal Yasa gereği karşı çıktığı İncîl'de vurgulanır; 

     “Hirodes, kardeşi Filipus'un karısı Hirodiya yüzünden Yahya'yı tutuklatmış, bağlatıp zindana attırmıştı (3).  Çünkü Yahya Hirodes'e, "O kadınla evlenmen Kutsal Yasa'ya aykırıdır" demişti (4)” (Matta’ya Göre İncîl: 14:3,4).

“Ne var ki bölgenin tetrarkı (τετραρχης) Hirodes, kardeşinin karısı Hirodiya'yla ilgili olayı ve kendi yapmış olduğu bütün kötülükleri yüzüne vuran Yahya'yı hapse attırarak kötülüklerine bir yenisini ekledi. ” (Luka’ya Göre İncîl: 3:19).

Bu Tevrât'a atıftır;

“Kardeşinin karısıyla cinsel ilişki kurmayacaksın. Çünkü o kardeşinin namusudur. ” (Tevrât, Levililer: 18:16).

“Kardeşinin karısıyla evlenen adam rezillik etmiş olur. Kardeşinin namusunu lekelemiştir. Çocuk sahibi olmayacaklardır. ” (Tevrât, Levililer: 20:21).

         İsa’nında İncîl’de benzer sözleri vardır;

 “Ben size şunu söyleyeyim, karısını fuhuştan başka bir nedenle boşayıp başkasıyla evlenen, zina etmiş olur. Boşanan kadınla evlenen de zina etmiş olur.” (Matta’ya Göre İncîl: 19:9).

 “İsa onlara, "Karısını boşayıp başkasıyla evlenen, karısına karşı zina etmiş olur" dedi (11). "Kocasını boşayıp başkasıyla evlenen kadın da zina etmiş olur (12). ” (Markos’a Göre İncîl: 10:11,12).

 İsa’nın ad vermese de Hirodes’in evliliğini eleştirdiğini, Hirodes Antipas’ın neden İsa ile Yahyâ arasında ilişki kurduğu belki bu şekilde açıklanabilir.

       “O günlerde İsa'yla ilgili haberleri duyan bölge tetrarkı (τετραρχης) Hirodes, adamlarına, "Bu, Vaftizci Yahya'dır" dedi. "Ölümden dirildi. Olağanüstü güçlerin onda etkin olmasının nedeni budur.” (Matta’ya Göre İncîl: 14:1). 

Yahyâ'nın Öyküsü (7) Parçaların Birleştirilmesi

 

“Sezar Tiberius'un egemenliğinin on beşinci yılıydı. Yahudiye'de Pontius Pilatus valilik yapıyordu. Celile'yi Hirodes, İtureya ve Trahonitis bölgesini Hirodes'in kardeşi Filipus, Avilini'yi Lisanias yönetiyordu (1). Hanan ile Kayafa başkâhinlik ediyorlardı. Bu sırada Tanrı çölde bulunan Zekeriya oğlu Yahya'ya seslendi” (Luka’ya Göre İncîl: 3:1,2). 

 

Daha önceki paylaşımlarla birlikte tarihleri ve parçaları birleştirirsek;

 

Tiberius Caesar Augustus, Roma imparatoru (MS 14–37),

 

Pontius Pilâtus (Πόντιος Πιλᾶτος), Yahudiye Valisi (MS 26–36),

 

Herod Antipas (Ἡρῴδης Ἀντίπας), Celile tetrarkı (MÖ 4–MS 39),

 

Annas ben Seth, Baş Kohen(MS 6–15) ? (İncîl’de neden iki baş Kohen’den söz edildiği pek anlaşılır değil). Annas (ya da Josephus'un dediği gibi "Ananus") MS 6 yılında Quirinius tarafından başrahip olarak atanmıştı ve MS 15 civarında Valerius Gratus tarafından görevden alınmıştı.

 

Joseph Caiaphas, Baş Kohen(MS 18–36) Yahyâ’nın zamanında tek Baş Kohen olmalıdır. Annas Caiaphas’ın kayın pederidir. Bizim anladığımız, damadının kararlarını etkileyen ve arkadan yöneten biri gibi sunulduğudur. Sahnede Caiapas, sahne arkasında Annas var izlenimi verilmek istenmiş olabilir.

 

 

Tiberius Caesar Augustus (MÖ 42 MS 37)

TI CAESAR DIVI AVG F AVGVSTVS, PONTIF MAXIM (33–37)

 

(MS 14–37) arasında İmparatorluk yaptı, MS 14’ü başlangıç kabul edilirse MS 28-29’da (Luka’ya göre 15. Yıl) olmalıdır. Yetkileri daha önce aldıysa MS 12 gibi MS 27’ye uyarlanır. 14=27/8 tarihlenen bir parada Augustus ve Tiberius birlikte gösterilmiştir.

 

 

 

 

Bu yine Hirodes Antipas’nın yönetimi altındaki bölgede Yahyâ’nın müjdeyi duyurmaya başladığını gösterir.

 

 

Yahyâ'nın Öyküsü (6) Pontius Pilatus (Πόντιος Πιλᾶτος)

 

Pontius Pilatus (Πόντιος Πιλᾶτος) ve Pilatusdan Bahseden Bir Taş.

 

İmparator Tiberius'un yönetimindeki Yahudiye'nin beşinci valisi Pontius Pilatus'a atfedilen bir yazıttır.

 

Yazılı taş 1961 yılında Caesarea/Kayserya Maritima arkeolojik alanında keşfedildi.

 

Josephus'a göre Büyük Herod, bir saray inşa etti ve bunu Augustus’a (Sebastos) adadı. Bu saray “Caesarea/Kayserya Maritima”dır.

 

Bu saraya Elçilerin İşlerinde işaret edilir;

 

“Vali mektubu okuduktan sonra Pavlus'un hangi ilden olduğunu sordu. Kilikyalı olduğunu öğrenince, "Seni suçlayanlar da gelsin, o zaman seni dinlerim" dedi. Sonra Pavlus'un, Hirodes'in sarayında gözaltında tutulması için buyruk verdi. ” (İncîl, Elçilerin İşleri: 23:35).

 

“Ertesi gün Agrippa ile Berniki büyük bir tantanayla gelip komutanlar ve kentin ileri gelenleriyle birlikte toplantı salonuna girdiler. Festus'un buyruğu üzerine Pavlus içeri getirildi. ” (İncîl, Elçilerin İşleri: 25:23).

 

Romalı tarihçi Tacitus, Annals'ta İsa' (Christus)dan, onun Yahudiye Valisi Pontius Pilatus tarafından şiddetli bir şekilde cezalandırıldığından ve ilk Hıristiyanların varlığından söz etmiştir.

 

Philo'da Pontius Pilatus hakkındaki yazmıştır.

Tekrar yazıta dönersek, Haziran 1961'de İtalyan arkeologlar Dr. Antonio Frova ve ekibi tarafından antik bir tiyatronun alanında kazı yaparken keşfedilmiştir. Tiyatro, MÖ 22-10 civarında Büyük Herod'un kararnamesi ile birlikte tüm Caesarea/Kayserya şehriyle birlikte inşa edilmiştir.

 

 

 

Kısmi yazıt şöyle;

 

[DIS AUGUSTI]S TIBERIÉUM

[...PONTI]US PILATUS

[...PRAEF]ECTUS IUDA[EA]E

[...FECIT D]E[DICAVIT]

 

İlahi Augusti'ye [bu] Tiberieum

... Pontius Pilatus

... Yahudiye valisi

... adadı